De afgelopen jaren onderzocht een team van Nederlandse artsen en wetenschappers het cytostaticum 5–fluorouracil (5-FU) of capecitabine. Het is een veel gebruikt chemomedicijn bij verschillende tumoren, zoals alvleesklierkanker, maagkanker, borstkanker en darmkanker. De onderzoekers volgden jarenlang elfhonderd patiënten in zeventien verschillende ziekenhuizen.

Het middel is bij veel gevallen van kanker onmisbaar, maar leidt vaak tot ernstige bijwerkingen. Het slijmvlies in de darmen raakt zo beschadigd dat bacteriën vrij spel hebben. Omdat door de chemo het beenmerg is aangetast, kan het lichaam deze infecties niet de baas. Dat kan de patiënt doodziek maken, met soms fatale gevolgen.

 

De belangrijkste verklaring voor de bijwerking is verminderde activiteit van het leverenzym dihydropyrimidine-dehydrogenase( DPD) dat betrokken is bij de afbraak van 5FU. Een kleine 10 procent van alle mensen heeft een genetische variatie waardoor dat enzym niet of minder actief is. Hierdoor wordt het medicijn te traag of helemaal niet afgebroken. Hierdoor blijft het gehalte aan werkzame stof in het bloed hoog en krijgt het medicijn de kans om gezonde weefsels ernstig aan te tasten. DPD-deficiëntie leidt dus tot ernstige cytotoxiciteit.

Met een DNA test is de genafwijking op te sporen. Bij de 85 patiënten met een van de onderzochte variaties werd de dosis van het kankermedicijn aangepast, ze kregen een kwart tot de helft minder. Het aantal patiënten met ernstige bijwerkingen halveerde, concluderen de onderzoekers. Mogelijk kan bij een aantal mutaties een verdere verlaging van de dosis nog meer winst opleveren, denken de onderzoekers.

 

Het gebruik van de test is kosteneffectief, zo blijkt uit Nederlands onderzoek dat onlangs werd gepubliceerd in European Journal of Cancer. De DNA-test kost 82 euro en het resultaat is binnen twee dagen bekend. ‘Oncologen die patiënten hebben meegemaakt met vreselijke bijwerkingen aarzelen niet meer’, zeggen de onderzoekers. ‘Dit is een resultaat waar we niet meer omheen kunnen.’

De Europese medicijnautoriteit EMA heeft na een brief van het Nederlandse onderzoeksteam aangekondigd de bijsluiter van het chemomiddel aan te passen om zo artsen in heel Europa te wijzen op de noodzaak van DNA-onderzoek. Op die manier kunnen jaarlijks tientallen levensbedreigende bijwerkingen, ic-opnames en zelfs sterfgevallen worden voorkomen.

 

Bron: Volkskrant, 2 januari 2019