Om hun regierol goed te kunnen uitvoeren, moeten apothekers niet alleen een overzicht hebben van alle medicijnen die een patiënt slikt, maar ook op de hoogte zijn van diens labwaarden, zoals nierfunctie en kalium- en natriumspiegels. De apotheker kan problemen door medicijngebruik goed opsporen met geavanceerde beslisregels, waarbij op basis van informatie over de medicatie en patiëntkenmerken ongewenste interacties worden opgespoord.

 

Artsen zijn volgens de Geneesmiddelenwet verplicht relevante labwaarden aan de apotheker beschikbaar te stellen. Maar in de praktijk blijken deze gegevens meestal te ontbreken in het apotheekinformatiesysteem door falende logistiek, technische beperkingen en omdat de patiënt toestemming moet geven voor het verstrekken van labwaarden aan de apotheek.

 

In het onderzoek van StatusScoop in de regio Utrecht deelden dertien apotheken en Saltro, een diagnostisch centrum voor de eerste lijn, labgegevens via het Landelijk Schakelpunt (LSP). Het ging om de prikuitslagen van 1418 patiënten, die toestemming hadden gegeven voor het beschikbaar stellen van de waarden.

 

De patiënten zijn gedurende drie maanden gevolgd, wat leidde tot 5000 alerts met een aanbeveling tot actie. Twee derde hiervan betrof de kaliumspiegel en een derde de nierfunctie. Meer dan 90 procent van de alerts waren het gevolg van ontbrekende labwaarden. Bijna 10 procent van de overige meldingen riepen op tot actie vanwege afwijkende labwaarden.

 

Er werd ook gekeken hoe de alerts werden afgehandeld. Een derde van de 5000 meldingen kon de apotheker met de patiënt zelf oplossen door bijvoorbeeld een andere innametijd of andere doseringsinterval. In ruim 10 procent van de gevallen nam de apotheker contact op met de arts maar leidde dit niet tot een interventie. Bij negen alerts (0,5%) volgde een advies tot therapieaanpassing, bijvoorbeeld staken of omzetten. Voor ruim de helft van de patiënten bij wie een verminderde nierfunctie uit de labwaarden bleek, was geen contra-indicatie verminderde nierfunctie vastgelegd bij de apotheek. Terwijl bewaking van de nierfunctie 10 tot 20 procent van ziekenhuisopnames door pilgebruik kan voorkomen, aldus de onderzoekers. Apotheker Jaap Dik van StatusScoop zag soms slechte nierfuncties. Dik: ‘Soms tegen de dialysewaarden aan. Maar ook kaliumspiegels waarbij direct moet worden ingegrepen, niet met geneesmiddelen maar met een infuus.’

 

Deelnemende patiënten bleken niet een maar drie keer toestemming te moeten geven voor het delen van de labwaarden: aan de huisarts, de apotheek en het laboratorium. Vooral als er in de toekomst ook gegevens uit het ziekenhuis worden gedeeld is dit onhandig, concluderen de onderzoekers van StatusScoop. Ze pleiten ervoor de toestemming van de patiënt op te nemen in het LSP, zodat deze niet steeds hoeft te worden gevraagd. Dik: ‘Nu wordt immers veel geld geïnvesteerd in geneesmiddelen, maar veel minder in het managen van de problemen die kunnen ontstaan door het gebruik ervan.’

 

Klik hier voor het rapport van StatusScoop.