De IGZ ontving half januari van dit jaar een melding van Isala over een patiënt die maanden geleden was overleden, waarschijnlijk door een endocarditis. De oorzaak is mogelijk een besmetting van een kunstklep met M. chimaera afkomstig uit een apparaat op de operatiekamer. In dat apparaat is hetzelfde type bacterie gevonden. Alle Nederlandse hartcentra hebben inmiddels maatregelen genomen: de apparaten staan niet meer op de operatiekamer.

 

Het gaat om machines die bloed op temperatuur houden, zegt professor Jaap van Dissel, directeur van het Centrum Infectieziektebestrijding (CIb) van het RIVM: ‘Water in het apparaat wordt opgewarmd en afgekoeld, en stroomt langs bloed dat door de hartlongmachine gaat.’ Het water komt niet in contact met het bloed. De besmetting loopt waarschijnlijk via de lucht. Hoe de bacterie vanuit het apparaat in de lucht komt, moet worden onderzocht, zegt Van Dissel.

 

Wel is bekend uit de literatuur dat deze apparaten vaker geassocieerd zijn met verspreiding van atypische mycobacteriën, zoals M. chimaera: ‘Deze komen overal voor, ook in water. In een systeem waarin water opwarmt en afkoelt kunnen deze groeien.’ Van verschillende apparaten in andere Nederlandse hartcentra kwam uit ZN-kleuringen naar voren dat er inderdaad atypische mycobacteriën in voorkomen. Of dit om M. chimaera of andere bacteriën gaat is nog niet duidelijk.

 

Volgens Van Dissel is onderzoek naar eventuele andere besmettingen met de bacterie nog gaande. ‘Endocarditis treedt op bij een klein percentage van de mensen die een kunstklep krijgen. Bij de meeste van hen is een verwekker aan te tonen. Bij een klein deel niet, en bij hen zou het kunnen gaan om een mycobacterie. Alle zestien hartcentra proberen die gevallen nu op te sporen.’

 

De bacterie is voor gezonde mensen niet gevaarlijk, maar wel voor mensen met een slechte afweer. Ze wordt met enige regelmaat gevonden in het sputum van patiënten met COPD.