Darmkanker komt steeds meer voor. Jaarlijks krijgen in Nederland ruim 14.000 mensen te horen dat ze darmkanker hebben en overlijden er ruim 5000 mensen aan deze vorm van kanker. Het betreft vooral mensen ouder dan 55 jaar. Voor mannen is darmkanker daarmee de op één na dodelijkste vorm van kanker; voor vrouwen de op twee na dodelijkste vorm. Als darmkanker op tijd wordt ontdekt, is de behandeling vaak minder zwaar en zijn er ook meer behandelopties.

Vanwege het langdurige voorstadium als poliep leent darmkanker zich in principe zeer goed voor vroege opsporing via bevolkingsonderzoek. Het duurt gemiddeld een jaar of tien voordat de poliep het stadium van een kwaadaardige tumor bereikt die zich kan uitzaaien. Dat betekent dat er een flink tijdvak is om de poliep op te sporen en te verwijderen. Op termijn kan het bevolkingsonderzoek 2400 levens op jaarbasis redden, zo heeft de gezondheidsraad berekend. Om het belang van vroege opsporing van darmkanker te benadrukken, is de maand maart internationaal uitgeroepen tot darmkankermaand.

 

In 2014 is in Nederland het bevolkingsonderzoek naar darmkanker gestart. Iedereen tussen 55 en 75 jaar krijgt elke twee jaar een uitnodiging om zich te laten testen. Meedoen is gratis en vrijwillig. De deelnemer stuurt via een speciaal testbuisje een beetje ontlasting naar het laboratorium waar het wordt onderzocht op bloed(sporen) met behulp van de faeces immunochemische test (FIT). Deze test toont de aanwezigheid van hemoglobine (een bloedbestanddeel) aan in de ontlasting. Het is een test waarmee hoeveelheden bloed in ontlasting kunnen worden aangetoond die niet met het blote oog zichtbaar zijn. Zijn er bloedsporen gevonden is er aanleiding voor een vervolgonderzoek, de coloscopie. Hierbij worden poliepen (potentiële voorstadia van darmkanker) opgespoord en direct verwijderd waardoor het ontstaan van kanker wordt voorkomen. In ongeveer 95% van de gevallen worden echter geen bloedsporen gevonden. Twee jaar later krijgt de persoon opnieuw een uitnodiging.

 

Het RIVM monitort ieder jaar het bevolkingsonderzoek darmkanker. Uit de meest recente monitor blijkt dat in 2017 1.411.998 (72,7% van de genodigden) mensen hebben deelgenomen aan het bevolkingsonderzoek darmkanker. Bij 4.203 deelnemers is na vervolgonderzoek darmkanker ontdekt. Bij 23.220 deelnemers zijn mogelijke voorlopers van darmkanker verwijderd. De kosteneffectiviteitsanalyse toont aan dat zonder screening 40 gevallen van darmkanker optreden per 1000 personen tijdens het leven (cohort van 55-jarigen), met als resultaat 14 sterfgevallen. Screening gaf een vermindering van 13 à 14 gevallen van darmkanker en 8 à 9 sterfgevallen. De kosten van het screeningsprogramma komen uit op 2.200 euro per gewonnen levensjaar. Dit is ruim beneden de grenswaarde van 20.000 euro, die in Nederland gehanteerd wordt bij de beoordeling van de doelmatigheid van preventieprogramma’s.

 

Naar verwachting zal het screeningprogramma op de langere termijn nog veel meer levens redden. Het aantal mensen dat jaarlijks sterft aan darmkanker zal bijna halveren. Op dit moment overlijden 3,7 van de 100 mensen met darmkanker en in 2030 zal het aantal stergevallen 2,4 op de 100 bedragen.

Kortom, de ontlastingstest is voorlopig het beste middel dat we hebben voor een vroegtijdige opsporing van kanker onder de Nederlandse bevolking.

 

Meer informatie: RIVM Monitor 2017 en RIVM feiten en cijfers bevolkingsonderzoek darmkanker.