Op basis van kleinere studies bij patiënten met hormoongevoelige borstkanker waren al goede aanwijzingen gevonden dat patiënten die volgens de MammaPrint een klein risico op uitzaaiingen lopen, geen baat hebben bij chemotherapie. Dat staat nu vast. Deze zogeheten Mindact-studie, die waarschijnlijk later dit jaar wordt gepubliceerd in NEJM, laat zien dat in 46 procent van de gevallen waarbij volgens de klassieke inschatting de tumor een hoog risico op uitzaaiing had, de MammaPrint toch een laag risico aangaf. Dat wijst er dus op dat nu veel borstkankerpatiënten worden overbehandeld: naar schatting 2500 patiënten krijgen jaarlijks onnodig chemotherapie.

 

In Mindact werden tussen 2007 en 2011 6693 vrouwen geïncludeerd (afkomstig uit 111 centra, verdeeld over 9 landen, mediane leeftijd: 55 jaar) die allen chirurgie hadden ondergaan. Op twee manieren werd nagegaan wat het risico op terugkeer van de tumor was: met behulp van de MammaPrint en door gebruik te maken van Adjuvant! Online, een instrument waarmee op basis van een reeks klinisch-pathologische criteria het risico op terugkeer kan worden gecalculeerd.

 

Daarna werden vier groepen gevormd: vrouwen met een laag risico volgens beide diagnostische methoden kregen geen adjuvante chemotherapie; vrouwen met een hoog risico volgens beide methoden wel. Van de 1550 vrouwen die genetisch (dus volgens de MammaPrint) een laag risico hadden, maar bij wie volgens de klinisch-pathologische criteria een hoog risico was vastgesteld, kreeg de helft chemotherapie en de andere helft niet. In beide subgroepen was het percentage vrouwen dat na vijf jaar in leven was zonder uitzaaiingen gelijk, namelijk 95 procent.

 

In de andere groep – klinisch hoog ingeschat risico, genetisch laag – was er zowel met als zonder chemotherapie ook een vijfjaarsoverleving van 95 procent. Conclusie: voor deze vrouwen heeft chemotherapie geen waarde (zoals op basis van klinische inschatting al vermoed werd).

 

Duidelijk is verder dat de MammaPrint breder kan worden ingezet dan tot nu toe gebeurt. Internist-oncoloog Gabe Sonke (Antoni van Leeuwenhoek), een van de betrokken onderzoekers, daarover: ‘Met de MammaPrint kunnen we ook bepalen of chemotherapie zinvol is bij vrouwen met maximaal drie aangetaste lymfeklieren in de oksel en/of een tumorafmeting tot 5 centimeter. Tot nu toe beperkten we inzet ervan tot patiënten met tumoren kleiner dan 2 centimeter en zonder aangetaste lymfeklieren. Daarmee kan het aantal borstkankerpatiënten voor wie de MammaPrint nuttig kan zijn oplopen tot vijfduizend.’

 

Momenteel zijn de richtlijnen voor mammacarcinoom in revisie; de uitkomsten van Mindact zijn dus mooi op tijd. Sonke gaat ervan uit dat ze een plaats krijgen in de geüpdatet versie en dat alle zorgverzekeraars het gebruik van de MammaPrint zullen vergoeden.