Meten is weten gaat in kindergeneeskunde niet altijd op

Evidencebased medicine is een speerpunt voor de kinderartsen van de Isala klinieken in Zwolle. Elke week wordt wel een klinische vraag kritisch belicht, vertelt kinderarts Jolita Bekhof: ‘En daar komen heel veel vragen uit voort. Als je de vakliteratuur goed bekijkt, kom je erachter dat bepaalde zaken die we altijd maar voor waar aannemen, niet blijken te kloppen of niet zijn onderzocht. Dan probeerden we het zelf uit te zoeken.’ Die kritische houding mondde voor Bekhof uit in een promotie met de veelzeggende titel Demystification of commonly used measurements in paediatrics. De promovenda onderwierp vijf metingen aan een kritische blik, en kwam er in de meeste gevallen achter dat de meetresultaten óf niet zoveel zeiden óf veel te onnauwkeurig waren.

Het bijhouden van een vochtbalans bij neonaten bleek bijvoorbeeld niets toe te voegen aan dagelijks wegen. Dat gebeurt dus niet meer routinematig in Zwolle, tot opluchting van de verpleegkundigen, beaamt Bekhof. Kinderen met bronchiolitis testen op het RS-virus om ze daarna apart te verplegen, voorkomt geen co-infecties. Als deze bevinding in een groter prospectief onderzoek gevalideerd wordt, zal de richtlijn hiervoor waarschijnlijk worden aangepast. Bekhof: ‘In de praktijk zijn we dit nog steeds aan het onderzoeken, maar ik hoor van andere centra al dat ze de kinderen niet meer testen.’ Kortom: de kritische blik levert wat op.

Bekhof keek verder naar de waarde van dyspneuscores. Van de 36 beschikbare scores, was er geen één voldoende gevalideerd. En tussen verschillende hulpverleners is de variatie groot. Bekhof: ‘Ik laat op nascholingen vaak een filmpje van een baby met bronchiolitis zien, en dan vraag ik hoe benauwd de artsen het kind vinden op een schaal van 1 tot 10. De variatie is nog nooit minder dan 3 punten geweest.’ De Zwolse kinderartsen onderzoeken nog of betere training tot meer uniformiteit leidt.

Bekhof onderzocht ook welke klinische symptomen bij prematuren konden voorspellen of zij een sepsis ontwikkelden. Op zich is er geen gebrek aan onderzoek naar biomarkers van neonatale sepsis. Bekhof: ‘Maar dan gaat het heel vaak om bloedwaardes, interleukines, procalcitonine, enzovoorts. Dat klinkt sexy, maar men vergeet dat die waardes niet zo hard zijn als ze lijken. We kunnen in het bloed nog steeds niet bepalen of een infectie viraal of bacterieel is. En we vergeten de klinische blik, wat we zonder bloedafname kunnen zien en meten aan een kind. Het zou goed zijn om beter zicht te krijgen op wat we daarmee allemaal kunnen doen.’ Maar bloedwaardes zijn ‘harder’, toch? ‘Nee! Elke meting heeft een meetfout. Maar daar kunnen veel dokters niet goed mee uit de voeten. Ik geef al jaren EBM-onderwijs, en dan vraag ik artsen om van een test de achterafkans op ziekte uit te rekenen aan de hand van de specificiteit en sensitiviteit: dat kunnen ze meestal niet. We hebben wel geleerd om een artikel te lezen, en te beoordelen, als het gaat over het nut van een behandeling. Maar over diagnostiek vragen we ons dat te weinig af.’