Zorgverleners voelen zich steeds vaker gedwongen anders te handelen dan zij voor de patiënt het best achten. Vier op de vijf zorgverleners geven aan minder of juist meer te behandelen dan zij als professional optimaal beschouwen. Bijna twee derde ervaart grote tot zeer grote druk van zorgverzekeraars, een kwart van familie van de patiënt en een vijfde van de patiënt zelf. 63% Van de zorgverleners geeft aan dat een claimcultuur dreigt. Volgens VvAA brengt ‘defensieve zorgverlening’ risico’s voor de kwaliteit en de betaalbaarheid van de gezondheidszorg met zich mee. 

Zo blijkt uit onderzoek naar defensieve zorgverlening onder bijna 1.200 zorgverleners. Het onderzoek van Stichting Beroepseer in opdracht van VvAA is het grootste onderzoek naar defensieve zorgverlening (defensive medicine) in Nederland ooit. 

Van de zorgverleners zegt 80 % wel eens anders te handelen dan zij optimaal achten. Van de huisartsen geeft  97 % aan dat voor hen geldt dat zij onder druk van patiënten, familie en ‘derden’ (zorgverzekeraars, IGZ) andere zorg verlenen dan zij als professional voor de patiënt het best achten. 70% van de zorgverleners geeft aan dat zij wel eens anders handelen als gevolg van druk van patiënten en familie. 63% zegt dat te doen onder druk van derden. 

Herman van Hemsbergen, voorzitter van de hoofddirectie van VvAA: “Zorgverleners komen door het huidige zorgbeleid - waarin er als gevolg van regulering, wetgeving, de rol van zorgverzekeraars en de Inspectie sprake is van steeds meer druk - in een spagaat. Enerzijds moeten zij uiteraard alles doen wat in het belang van de patiënt is. Die steeds meer van de zorgverlener eist en vraagt. Anderzijds wordt de druk om doelmatig en efficiënt te werken vanuit bijvoorbeeld zorgverzekeraars of de Inspectie steeds groter. Bovendien kunnen de vragen en eisen van deze actoren ook nog eens met elkaar in tegenspraak zijn.” 

Met dit onderzoek wil VvAA de discussie over deze spagaat faciliteren. “De kwalitatief hoogstaande Nederlandse gezondheidszorg is gebaat bij autonoom handelende, zelfbewuste dokters. We moeten ervoor waken dat door allerlei, door het systeem ingegeven factoren en actoren, deze positie in het gedrang komt”. 

Een meerderheid van de ondervraagden (59 %) stelt dat de druk vanuit patiënten en familie om niet volgens de beroepseer te handelen de afgelopen jaren is toegenomen. In het geval van druk van derden is dit zelfs 77 % (protocollen, richtlijnen en voorschriften van bijvoorbeeld zorgverzekeraars of de Inspectie). De belangrijkste reden om toe te geven aan de druk is om patiënten toch het gevoel te geven dat het maximale is gedaan (67 %) Voor een derde is het voorkomen van juridische of financiële claims een reden. 

Hoewel bijna twee derde (63%) van de zorgprofessionals vreest voor een claimcultuur binnen de Nederlandse zorg, is de angst voor claims voor een meerderheid op dit moment niet de belangrijkste reden om defensief te handelen. Van Hemsbergen: “Wij constateren - als expert op het terrein van medische aansprakelijkheid en rechtsbijstand in de zorg - dat er een ontwikkeling is naar een claimcultuur. Als gevolg daarvan stijgen de kosten van de gezondheidszorg door toenemende kosten van zorgverleners en zorginstellingen. Bovendien gaan zorgverleners meer tijd besteden aan (het voorkomen van) juridische kwesties. Dat is niet wenselijk en zeker niet doelmatig.” 

 

Lees hier het hele onderzoek.