Promovendus: ‘VWS moet anders begroten'

Dat concludeert David Ikkersheim in zijn proefschrift. Ikkersheim promoveert aan de Vrije Universiteit op zijn onderzoek naar de effecten van het nieuwe zorgstelsel. Sinds de invoering daarvan in 2006 is de efficiëntie en kwaliteit van de zorg toegenomen. Tegelijkertijd steeg het aantal behandelingen dat specialisten uitvoeren, zodat de totale kosten hoger zijn.

Ikkersheim adviseert het ministerie van VWS en verzekeraars om op een andere wijze de begroten. Volgens de promovendus richten beiden zich alleen op klassieke zorgsectoren zoals de ziekenhuiszorg. Hij haalt het hoofdlijnenakkoord aan. “Je ziet nu dat de groei van de ziekenhuiszorg is begroot op 2,5 %, terwijl de ontwikkeling van volumes in bijvoorbeeld de geboortezorg heel anders zijn dan die in de oncologie. Er wordt nu verticaal gekeken – langs de as van de zorgaanbieders – terwijl je eigenlijk geld zou moeten alloceren per zorgvraag. Je hebt tenslotte geen last van je ziekenhuis, maar van je kanker.”

Om goed te begroten zou de organisatie binnen het ministerie van VWS, de Nederlandse Zorgautoriteit en de verzekeraars anders ingericht moeten worden. Dat zou ook de substitutie kunnen bevorderen, denkt Ikkersheim. Zorginstellingen op hun beurt moeten helderder keuzes maken. “Neem de borstkankerzorg. De kwaliteit is gebaat bij grotere volumes. Dat pleit ervoor dat ziekenhuizen zich toeleggen op bepaalde gebieden en daar dus beter in worden. Neem ook ziekenhuizen die veel heupen vervangen. Die doen de ene dag linkerheupen en de volgende dag alleen rechterheupen. Naast het kwalitatieve aspect, is dat ook efficiënter.”

Volgens Ikkersheim is het overigens een vergissing te denken dat ziekenhuizen daarvoor groter moeten worden. “Nu zie je dat ziekenhuizen vooral fuseren, maar het gaat niet om de schaal van de instelling, het gaat om de schaal van de aandoening.” Dat maakt wel dat de Autoriteit Consument & Markt (voorheen de Nederlandse Mededingingsautoriteit) de regels rond samenwerking moet versoepelen. “De eisen die de ACM stelt aan een fusie zijn lichter dan de eisen aan samenwerking. Daar moet een middenweg komen.” 

De conclusies van Ikkersheim over de effecten van de stelselwijziging zijn overwegend positief. Zo is de efficiëntie in de zorg verbeterd, evenals de kwaliteit van zorg en ook werden de wachtlijsten deels weggewerkt. Toch leidde overheveling van ingrepen naar het B-segment tot een tragere groei van de efficiency-winst. Ikkersheim: “Na de overheveling van DBC's naar het B-segment in 2008 en 2009 verschuift de focus naar volumegroei. In het A-segment was de hoeveelheid geld fixed, in het B-segment konden ziekenhuizen meer verdienen door de productie op te voeren zonder op de efficiëntie te hoeven letten. Maar dat is nu ondervangen met het hoofdlijnenakkoord.” De volumes kunnen verder teruggedrongen worden door patiënten beter voor te lichten.