Omdat daarbij aandoeningen aan het licht kunnen komen die niet te voorkomen of te behandelen zijn, blijft een vergunningplicht noodzakelijk. De kans dat een total body scan kan voldoen aan de criteria voor verantwoord screenen is klein. Dat schrijft de Gezondheidsraad in zijn vandaag verschenen advies ‘Doorlichten doorgelicht: gepast gebruik van health checks’. Het woord is nu aan de Minister.  Klik hier voor het rapport.

 

Volgens de GR heeft een “total body scan” vooral nadelen. Health checks zijn onderzoeken gericht op vroege opsporing van (risicofactoren voor) aandoeningen, zonder dat daarvoor een medische indicatie bestaat. Een voorbeeld is de total body scan, waarbij het hele lichaam wordt afgebeeld. Veel mensen denken dat dit nuttig is, omdat zo eventuele ziektes in een vroeg stadium ontdekt kunnen worden. Voor een enkeling zal dat ook gelden. Ook zullen sommigen gerustgesteld worden dat ze een bepaalde aandoening niet hebben.

 

Veel mensen die zo’n scan ondergaan zullen onnodige vervolgonderzoeken of behandelingen krijgen, met alle risico’s van dien. Verder zullen vaak juist angst en ongerustheid het gevolg zijn. Dit, omdat sprake is van vals alarm, of omdat er afwijkingen worden gevonden waarvan de medische implicaties onduidelijk zijn of aandoeningen die niet te voorkomen of te behandelen zijn.

De Gezondheidsraad onderschrijft de wens van de minister om mensen meer vrijheid te bieden om zelf te kiezen of ze een health check willen ondergaan. Nu is het zo dat bepaalde health checks strikt gereguleerd zijn via de Wet op het bevolkingsonderzoek. Health checks die buiten deze wet vallen, worden nu vrijwel niet gecontroleerd. De Gezondheidsraad adviseert om hierin meer te differentiëren en afhankelijk van de risico’s die aan een bepaalde health check kleven te beoordelen welke beschermingsmaatregelen nodig zijn. Zo kan de voorwaarde worden gesteld dat een potentiële deelnemer zich eerst door een onafhankelijk arts laat voorlichten over de voor- en nadelen en de alternatieven voor een health check, of dat alleen een gecertificeerde zorgaanbieder een onderzoek mag uitvoeren.  Lang niet voor alle health checks zullen beschermingsmaatregelen nodig zijn.

Health checks die zich richten op aandoeningen waarvoor geen preventie of behandeling mogelijk is, moeten volgens de Raad (streng) gereguleerd worden. De Raad vindt een onafhankelijke nationale screeningscommissie een goed idee. De noodzakelijke maatregelen zouden op Europees niveau moeten worden ingebed.