RIVM onderzoek naar in-huis ontwikkelde IVD testen

Commercieel verkrijgbare testen zijn medische hulpmiddelen voor IVD en moeten als zodanig aan wettelijke eisen voldoen voordat ze op de Europese markt mogen worden toegelaten. De in-huis ontwikkelde IVD's (ook wel aangeduid als home brew) hoeven dat op grond van de huidige wetgeving niet. 

Het doel van het onderzoek van het RIVM is om inzicht te verkrijgen in de omvang van het gebruik van in-huis ontwikkelde testen, de motivatie om deze testen te gebruiken en de kwaliteitsborging bij de ontwikkeling en het gebruik. De conclusie van het RIVM over het onderzoek naar in-huis testen kunnen als volgt worden samengevat:

1. Door de deelnemende laboratoria worden veel testen gebruikt die onder de definitie van ‘in-huis ontwikkelde test’ vallen. Door 80 respondenten werden ruim 1200 testen genoemd. Door een kwart werd aangegeven dat het aandeel van deze testen op het totale aantal testen dat men per jaar uitvoert tussen de 75-100% ligt. Het gaat niet alleen om geheel nieuwe testen, maar ook om aanpassingen aan bestaande, CE-gemarkeerde, testen zodat deze in het eigen laboratorium goed uitgevoerd kunnen worden. De methoden zijn vaak gepubliceerd, maar niet alle methoden of aanpassingen aan methoden zijn vernieuwend genoeg om gepubliceerd te kunnen worden. De methoden worden ook gedeeld binnen vakverenigingen en in persoonlijke contacten. In-huis ontwikkelde testen worden ook voor derden uitgevoerd, soms ook voor buitenlandse aanvragers.
   
   
2. De huidige wetgeving (IVD-Besluit) is niet van toepassing op een in-vitro diagnosticum dat uitsluitend wordt toegepast in één en dezelfde instelling in de zin van de Kwaliteitswet zorginstellingen en binnen de bedrijfsruimte waarin het is vervaardigd of in een belendende ruimte, zonder dat er sprake is van aflevering aan een andere rechtspersoon. Door respondenten werd gewezen op de belangrijke rol van in-huis ontwikkelde testen in de reguliere diagnostiek en men vreest dat dit mogelijk niet goed bekend is bij de Nederlandse en Europese overheid en dat de gevolgen van het beperken van de mogelijkheden op dit vlak daardoor mogelijk onderschat worden.
   
   
3. De in-huis ontwikkelde testen zijn niet altijd door de organisatie zelf ontwikkeld. Door de respondenten werden zo’n 270 testen genoemd die door een andere organisatie ontwikkeld. Bij overname van de test wordt aandacht besteed aan de kwaliteitsborging in de vorm van analytische-, klinische- en implementatievalidatie. De in de enquête verzamelde gegevens zijn echter niet gedetailleerd genoeg om te kunnen zeggen dat alle relevante validaties worden uitgevoerd.
   
   
4. De redenen om een in-huis ontwikkelde test te gebruiken komen vaak voort uit een combinatie van factoren. Deze zijn gelegen in: 
   - Het niet verkrijgbaar zijn van een commerciële test. Binnen bepaalde vakgebieden zijn weinig tot geen CE-gemarkeerde IVD’s beschikbaar.
   - Het niet voldoen aan de analytische eisen die men stelt aan de test.
   - Het ontbreken van de nodige documentatie bij de commerciële test zodat de betrouwbaarheid niet vastgesteld kan worden.
   - De kosten van de commerciële testen, die als de test eenmaal beschikbaar is gekomen vaak hoger uitvallen dan bij de in-huis ontwikkelde test.
   
   
5. De deelnemers aan het onderzoek lijken zeer goed doordrongen te zijn van het belang van kwaliteit van de testen die men uitvoert. Of een IVD CE-gemarkeerd is, is daarbij van minder belang, de kwaliteit en prestaties staan voorop. Het is niet vanzelfsprekend dat CE-gemarkeerde testen voldoen aan de eisen die men stelt. Deze testen moeten ook gevalideerd worden. Door een aantal respondenten werd als bijkomend probleem genoemd dat de informatievoorziening over de analytische kwaliteiten van de test door de fabrikanten van de IVD’s gebrekkig is. Hier kan sprake zijn van een kloof tussen de wensen van de gebruiker en de verplichtingen van de fabrikant. De Europese IVD-richtlijn stelt in annex I eisen aan de informatie die de fabrikant bij de IVD moet verstrekken en in annex III eisen aan de informatie die hij in het technisch dossier opgenomen moet hebben. Het feit dat de fabrikant niet alle informatie wil verstrekken aan zorginstellingen of laboratoria kan weliswaar de kwaliteitsborging door de gebruiker hinderen, maar de fabrikant is niet verplicht om alle informatie beschikbaar te stellen. De fabrikant dient wel de specifieke kenmerken met betrekking tot de analytische prestaties, de beperkingen van de methode en de gegevens van de toepassing van de referentiemeetprocedures en -materialen te verstrekken.
   
   
6. De ontwikkeling van de in-huis ontwikkelde testen heeft vrijwel zonder uitzondering binnen een kwaliteitssysteem plaatsgevonden en hetzelfde geldt voor het gebruik van test. De analytische validatie wordt uitgevoerd op vele aspecten en ook zijn de relevante factoren die de robuustheid van de test bepalen vastgesteld. De klinische relevantie van de testuitslag is meestal vastgesteld of uit de literatuur afgeleid. De in-huis ontwikkelde testen zijn nagenoeg altijd onderdeel van de CCKL/RvA geaccrediteerde verrichtingen. Er wordt veel gebruik gemaakt van de mogelijkheden voor externe kwaliteitsbewaking, bijvoorbeeld door deelname aan de rondzendingen van de SKML. Externe kwaliteitsbewaking is echter niet voor alle bepalingen beschikbaar.
   
   
7. Het merendeel van de respondenten gaf aan dat men niet zondermeer zou stoppen met het uitvoeren van de in-huis ontwikkelde test indien een commerciële test beschikbaar zou komen. Er zal dan worden gekeken naar de prestaties van de test en de kosten die het gebruik van de test met zich meebrengt. Belangrijke belemmering om over te stappen is ook dat men van de eigen methode, door de lange ervaring die bij het gebruik ervan is opgebouwd, alle aspecten onder controle heeft zodat de kwaliteit ook op de langere termijn gewaarborgd is. De validatie van de in-huis ontwikkelde test heeft bovendien kosten met zich mee gebracht die bij overstap naar een commerciële test niet langer terugverdiend kunnen worden.