Tumor doorgronden via bloedplaatjes

Tumorcellen passen zich gemakkelijk aan de omstandigheden aan. Ze zaaien bijvoorbeeld uit als de tumor gaat benauwen, en ze muteren onder druk van chemotherapie: ze veranderen van identiteit om te ontsnappen aan de verwoestende werking van het geneesmiddel. Daardoor kan een tumor tijdens het behandeltraject uitgroeien tot een verzameling clusters van heel verschillende tumorcellen die allemaal gevoelig zijn voor een andere therapie. Dat maakt het voor de arts moeilijk een effectief behandelplan op te stellen.

Voor informatie over de tumoren wordt nu nog altijd een biopt genomen; de patholoog onderzoekt een stukje tumorweefsel in het lab. Deze methode heeft nadelen. Zo heeft weefsel uit het centrum misschien wel heel andere eigenschappen dan het weefsel aan de rand van de tumor. Een biopt is dus lang niet altijd honderd procent betrouwbaar. Bovendien kun je niet blijven prikken in een orgaan vanwege de schade die je aanricht in het gezonde weefsel.

Daarom onderzoekt Tom Würdinger met een Vidi-subsidie van ZonMw een methode om tumorinformatie uit het bloed te halen. ‘In het bloedplasma vind je sporen van alle lichaamscellen, dus ook van kankercellen. Bijvoorbeeld kleine brokstukjes erfelijk materiaal (DNA) uit dode cellen. En RNA: kopietjes van het DNA waarin een boodschap zit versleuteld. Wereldwijd proberen kankeronderzoekers dat DNA en RNA in bloed te detecteren. Maar dat is niet eenvoudig. Vooral RNA is kwetsbaar. Het wordt gauw afgebroken in het bloedplasma.’

RNA verpakt in vetblaasjes

In 2008 ontdekten Würdinger en een collega-onderzoeker dat cellen het RNA vaak beschermen alvorens het via de bloedbaan te versturen: ze verpakken het in vetblaasjes. In 2011 deed de VUmc-onderzoeker een tweede opzienbarende ontdekking: bloedplaatjes nemen losse onderdelen uit het bloedplasma op en geven deze elders in het lichaam weer af. Ze vervoeren dus de informatie: ook vetblaasjes die los in het bloedplasma circuleren.

Het isoleren van bloedplaatjes is een standaardprocedure van hooguit 10 minuten. Het heeft dus voordelen om de informatie via bloedplaatjes uit de vetcellen te halen. Würdinger en zijn collega’s kregen patent op de methode en richtten het bedrijf ThromboDx op. ThromboDx ontwikkelt diagnostische tests voor zoveel mogelijk verschillende typen kanker. Daarmee is het een van de 250 bedrijven in de wereld die tumorinformatie uit bloedproducten halen.