In 2006 werd in Nederland het model van gereguleerde concurrentie geïntroduceerd in het zorgstelsel, met als doel de kosten te beteugelen en de kwaliteit van de zorg te verhogen. Daarmee werden drie markten geïntroduceerd: de zorgverleningsmarkt, de zorginkoopmarkt en de zorgverzekeringsmarkt. Ruwaard bestudeerde hoe de zorginkoopmarkt tot dusver heeft bijgedragen aan de kwaliteit, betaalbaarheid en toegankelijkheid van de zorg.

Het zorgstelsel werkt anders dan voorzien, concludeert de promovenda. De inkoopmarkt functioneert vooral goed op het gebied van toegankelijkheid van de zorg. De rol van kwaliteit bij de inkoop is klein, maar neemt wel toe. Het blijkt echter niet eenvoudig voor de verzekeraars om de kosten te beteugelen. Inkopen op kwaliteit is lastig omdat kwaliteit nog onvoldoende inzichtelijk is, zo blijkt uit het onderzoek. Bovendien zijn de omstandigheden van de zorginkoopmarkt veranderlijk. De rol van de verzekeraars is in de praktijk eerder faciliterend dan redigerend.

Tegelijkertijd speelt de overheid een belangrijkere rol dan voorzien. Zij oefent druk uit om de betaalbaarheid te garanderen en de kwaliteit van de zorg op de agenda te zetten. Het nieuwe zorgstelsel werkt dus niet zoals we op voorhand bedacht hadden, maar het werkt vrij goed en beweegt ook de goede kant op, concludeert Ruwaard. Als we willen dat de verzekeraars de rol als kritische inkoper verder ontwikkelen, zullen we hun daarvoor ook meer ruimte moeten geven.